Restrukturyzacja jest uruchamiana w przedsiębiorstwie dłużników, którzy są niewypłacalni lub zagrożeni niewypłacalnością, w celu ochrony obecnych i przyszłych wierzycieli. Prawo restrukturyzacyjne jest rozwiązaniem dla osób zarządzających przedsiębiorstwami, którzy dążą do uniknięcia upadłości i szybko reagują na powstanie stanu niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością. Tak więc co do zasady postępowanie restrukturyzacyjne jest skierowane do podmiotów zadłużonych, mających perspektywę odzyskania płynności finansowej i w dalszym ciągu posiadających (lub mających możliwość ich uzyskania) zdolność restrukturyzacyjną. Restrukturyzacji może podlegać przedsiębiorca, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne i spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej oraz wspólnicy osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność bez ograniczeń.

Celem restrukturyzacji jest przywrócenie płynności finansowej oraz zapewnienie dłużnikowi możliwości kontynuowania działalności gospodarczej i konkurowania na rynku. Poprzez restrukturyzację, dłużnik może renegocjować warunki spłaty z wierzycielami, zmniejszyć zadłużenie, a także uniknąć upadłości. Efektem restrukturyzacji jest tzw. układ czy porozumienie z wierzycielami ustalające zasady spłaty ich wierzytelności. W rezultacie można powiedzieć, że restrukturyzacja ma na celu ochronę interesów zarówno dłużnika, jak i wierzycieli.

Układ w postępowaniu restrukturyzacyjnym to rodzaj ugody zawieranej pomiędzy dłużnikiem a jego wierzycielami. Jest to kluczowy element procesu restrukturyzacji, który ma na celu uniknięcie upadłości przedsiębiorcy. Restrukturyzacja zasadniczo kończy się układem. Do jego zawarcia konieczna jest więc zgoda wierzycieli. Wierzyciele udzielają zgody na zaproponowane przez dłużnika zasady spłaty ich zobowiązań, głosując za lub przeciw propozycjom układowym przedstawionym przez dłużnika. Dłużnik może tutaj zaproponować, przykładowo:
• odroczenie terminu spłaty;
• rozłożenie na raty;
• umorzenie w całości lub części;
• konwersje na udziały lub akcje.
Co ważne propozycje układowe mogą się z sobą łączyć.

W największym uproszczeniu są to zaproponowane przez dłużnika (ale może takie propozycje złożyć także np. wierzyciel posiadający wystarczająco dużą wierzytelność) zasady uregulowania jego zobowiązań pieniężnych. Prawo restrukturyzacyjne wymienia przykładowo, że dłużnik może w ramach propozycji zaproponować wierzycielom odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty, czy umorzenie zobowiązań. Jednakże otwarty katalog propozycji układowych nie oznacza, że wszystkie możliwe sposoby restrukturyzacji zobowiązań są dozwolone. Przede wszystkim propozycje układowe muszą być zgodne z obowiązującym prawem. Ponadto, prawo restrukturyzacyjne samo w sobie ogranicza zakres niektórych zobowiązań, takich jak wierzytelności pracownicze czy wierzytelności wobec ZUS. Ostatecznie sąd dokonuje oceny możliwości wykonania układu w trakcie trwającego postępowania restrukturyzacyjnego. Propozycje układowe powinny uwzględniać możliwość akceptacji przez kwalifikowaną większość wierzycieli i realne perspektywy spłaty zobowiązań przez dłużnika.

To zupełnie inne postępowania, którym przyświeca zupełnie inny cel. Postępowanie restrukturyzacyjne reguluje ustawa z dnia 15 maja 2015 roku Prawo Restrukturyzacyjne. Restrukturyzacja, a upadłość to dwa różne podejścia w sytuacjach finansowych przedsiębiorstw:
Celem restrukturyzacji, jest uzdrowienie firmy, spłata zobowiązań na zasadach wynegocjowanych z wierzycielami. Skierowana jest zarówno do przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością, jak i tych, którzy już są niewypłacalni. Przedsiębiorca przeprowadza restrukturyzację w sytuacji, gdy chce uniknąć ogłoszenia upadłości. Restrukturyzacja może pomóc w uratowaniu przedsiębiorstwa i zapobieżeniu upadłości.
Zupełnie inaczej rzecz się ma w przypadku upadłości przedsiębiorstwa. Procedurę te reguluje ustawa z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe.
Obecnie upadłość prowadzi do likwidacji firmy i spłaty zobowiązań z majątku firmy (upłynnienia tj. wyprzedania jej aktywów). Skierowana jest wyłącznie do dłużników, którzy są niewypłacalni. Upadłość jest ogłaszana w momencie, gdy przedsiębiorca stał się niewypłacalny. Ustawa ta jednocześnie ustanawia domniemania, pozwalające przyjąć na powstanie u dłużnika stanu niewypłacalności. Upadłość więc zawsze kończy działalność przedsiębiorstwa, a wierzyciele otrzymują spłatę z majątku firmy. Ustawa ustala przy tym zasady spłaty wierzycieli z majątku firmy, wskazując jednak, że w pierwszej kolejności z majątku tego pokrywa się koszty postępowania.
W skrócie, restrukturyzacja ma na celu uratowanie przedsiębiorstwa, podczas gdy upadłość prowadzi do jego likwidacji.

Postępowanie o zatwierdzenie układu to jedna z procedur restrukturyzacyjnych, które umożliwiają dłużnikowi stabilizację sytuacji finansowej prowadzonego przedsiębiorstwa. W ramach tego postępowania dłużnik może zachować swoje przedsiębiorstwo i jednocześnie wynegocjować z wierzycielami lepsze warunki spłaty swoich zobowiązań. Procedura ta jest najprostszą, najszybszą i najtańszą spośród wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych. Nie stanowi ona postępowania sądowego, a udział sądu jest minimalny – sprowadza się do zatwierdzenia już gotowego układu. W celu jego przeprowadzenia dłużnik zawiera umowę z doradcą restrukturyzacyjnym, który można powiedzieć, prowadzi dłużnika za rękę przez cały proces restrukturyzacji. Kluczowym elementem jest więc efektywność działań doradcy restrukturyzacyjnego, który pełni funkcję określoną przez ustawę jako nadzorca układu. Dłużnik wraz z doradcą przygotowują i przekazują wierzycielom propozycje warunków spłaty (warunki restrukturyzacji), uwzględniając możliwość odroczenia spłaty, rozłożenia długu na raty, jego redukcji czy zmiany zabezpieczeń wierzytelności. Skuteczność tego postępowania zależy od umiejętności współpracy dłużnika i nadzorcy z wierzycielami oraz od zdolności przekonania ich do racjonalności i skuteczności przedstawionego planu spłaty zobowiązań dłużnika.

Doradca restrukturyzacyjny to zawód regulowany, który świadczy profesjonalne usługi na gruncie prawa upadłościowego oraz restrukturyzacyjnego. Osoba posiadająca stosowną licencję nadawaną przez Ministra Sprawiedliwości pełni różnorakie funkcje w toku tzw. postępowań restrukturyzacyjnych oraz w postępowaniu upadłościowym. W zależności od rodzaju postępowania doradca restrukturyzacyjny jest więc albo nadzorcą sądowym albo nadzorcą układu, zarządcą, a w postępowaniu upadłościowym – syndykiem. Przed wejściem w życie ustawy prawo restrukturyzacyjne mieliśmy więc do czynienia z zawodem syndyka. Dziś z uwagi na rozbudowanie zasad restrukturyzacji i ujęcia całego procesu w odrębnej ustawie (wyeliminowanie postępowania naprawczego z postepowań upadłościowych) doradca restrukturyzacyjny ma dużo bardziej rozbudowany zakres kompetencji. Doradca restrukturyzacyjny jest specjalistą zarządzania kryzysowego, swoistym menadżerem podmiotu w kłopotach finansowych i wolnym zawodem. Posiadanie wykształcenia prawniczego nie jest konieczną przesłanką uzyskania licencji, jakkolwiek w mojej ocenie z uwagi na skomplikowanie całej procedury, posiadanie takiego wykształcenia jest wysoce pożądane.