Jakie postępowanie restrukturyzacyjne wybrać?

Wybór niewłaściwego rodzaju postępowania to ryzyko oddalenia wniosku lub umorzenia postępowania.

Restrukturyzacja firmy to kluczowy instrument, który może pomóc przedsiębiorstwom w trudnej sytuacji finansowej. To proces, który dedykowany jest przedsiębiorstwom niewypłacalnym lub zagrożonym niewypłacalnością.

Zgodnie z przepisami wyróżniamy cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych: postępowanie o zatwierdzenie układu, przyśpieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne. Warto je krótko omówić przed podjęciem decyzji jakie postępowanie restrukturyzacyjne wybrać, zwłaszcza że wybór ten może mieć kluczowe znaczenie dla powodzenia restrukturyzacji.

Aspekt formalny i faktyczny przy wyborze rodzaju postępowania.

W pierwszej kolejności przy poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie jakie postępowanie restrukturyzacyjne wybrać, przyjrzyjmy się aspektowi formalnemu i konkretnym przepisom, które bezwzględnie należy wziąć po uwagę przed decyzją.

Zgodnie z  art. 3 ust. 2 pkt. 2 oraz art. 3 ust. 3 pkt. 3 postępowanie o zatwierdzenie układu i przyśpieszone postępowanie układowe mogą być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.  Natomiast zgodnie art. 3 ust. 4 pkt 2 postępowanie układowe może być prowadzone jeśli ww. suma wierzytelności spornych przekracza 15%.  W przypadku postępowania sanacyjnego progu takiego ustawodawca nie sformułował, przy czym zdefiniował dodatkowo cel tego postępowania. Ten rodzaj postępowania umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.

Jak więc widać, wybór postępowania zależy od spełnienia kryteriów formalnych i będzie on determinowany m.in. progiem wierzytelności spornych. Taki błąd może jednocześnie dłużnika słono kosztować. Przepisy prawa restrukturyzacyjnego nakładają bowiem na sąd konieczność badania czy postępowanie, które dłużnik chce uruchomić, lub które już trwa jest postępowaniem właściwym. Sąd może w takim przypadku wniosek oddalić lub umorzyć postępowanie, przy czym  - co ważne - przesłanki umorzenia są tutaj przesłankami obligatoryjnymi.

Art.  326. Przesłanki umorzenia postępowania.

1. Sąd umarza przyspieszone postępowanie układowe w przypadku stwierdzenia, że suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem, z uwzględnieniem art. 165 ust. 3 i 4.
2. Sąd umarza postępowanie układowe albo postępowanie sanacyjne, jeżeli dłużnik utracił zdolność do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu oraz zobowiązań, które nie mogą zostać objęte układem. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do zaspokajania zobowiązań, jeżeli opóźnienie w ich wykonywaniu przekracza trzydzieści dni.
3. Sąd umarza postępowanie sanacyjne, jeżeli brak jest realnych możliwości przywrócenia dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań.

Z drugiej zaś strony wybór postępowania będzie też przecież od trudności finansowych zidentyfikowanych w firmie. Zamiast postępowania układowego, postępowanie sanacyjne wybierze dłużnik głęboko niewypłacalny, który ma wielu wierzycieli, także zabezpieczonych rzeczowo, który chce skorzystać z najszerszej ochrony przed egzekucją, także prowadzoną przez wierzycieli hipotecznych, dłużnik który chce odstąpić od niekorzystnych umów, lub przeprowadzić szeroką redukcję zatrudnienia.

Każde z wymienionych postępowań ma więc swoje specyficzne cechy, wymagania i korzyści, które mogą pomóc przedsiębiorstwom odzyskać stabilność finansową i pozostać na rynku. W tym artykule omówię je kolejno wraz ich podstawowymi i istotnymi cechami, co powinno być istotną wskazówką przy podjęciu decyzji o wyborze postępowania restrukturyzacyjnego.

Postępowanie o zatwierdzenie układu.

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest najbardziej elastycznym i najszybszym postępowaniem restrukturyzacyjnym. Jest to idealne rozwiązanie dla przedsiębiorstw, które mają relatywnie prostą strukturę wierzycieli (choć nie jest to wcale regułą), posiadają nieduży procent wierzytelności, które kwestionują (wyżej wspomniane 15%) oraz wymagają uruchomienia restrukturyzacji bardzo szybko. Ten typ postępowania - jak już wskazywałem - prowadzony jest niemal całkowicie bez udziału sądu, co znacząco przyspiesza cały proces. Wymieńmy największe korzyści takiego postępowania:

• Szybkość działania; Minimalny udział sądu sprawia, że proces jest zdecydowanie szybszy.
• Elastyczność; Możliwość negocjacji warunków układu bezpośrednio z wierzycielami w czasie trwania postępowania.
• Oszczędność kosztów; Niższe koszty postępowania dzięki ograniczonemu udziałowi sądu oraz ograniczeniu ustawowemu kosztów postępowania w odniesieniu do określonych kategorii przedsiębiorców
• Szeroka ochrona przed egzekucją; co ciekawe postępowanie to chroni przed egzekucją w najszerszym zakresie tj. w takim jak postępowanie sanacyjne, ponieważ art. 226e Prawa restrukturyzacyjnego odsyła do art. 312 tej ustawy. To zaś oznacza, że postępowanie egzekucyjne skierowane do majaku dłużnika ex lege ulega zawieszeniu.

Szerzej o postępowaniu o zatwierdzenie układu przeczytasz w jednym z moich poprzednich wpisów.

Dowiedz się więcej » Postępowanie o zatwierdzenie układu - krok po kroku.

Przyspieszone postępowanie układowe.

Jeśli dłużnik zastanawia się na tym jakie postępowanie restrukturyzacyjne wybrać, to pierwszym z brzegu postępowaniem sądowym jest postępowanie przyśpieszone układowe. Postępowanie przyśpieszone układowe to jest odpowiednie dla przedsiębiorstw, które znajdują się w trudniejszej sytuacji finansowej i potrzebują szybkiej restrukturyzacji, ale jednak sądowej, którą będzie w tym przypadku restrukturyzacją droższą i poddaną w dużo większym stopniu kontroli sądu. Proces ten jest bardziej formalny niż postępowanie o zatwierdzenie układu, przy czym nadal jest szybszy niż tradycyjne postępowanie układowe. Także w tym wypadku, aby można było je przeprowadzić suma wierzytelności spornych nie powinna przekroczyć 15%. Poniżej podstawowe cechy tego postępowania:

• Najszybsze postępowanie restrukturyzacyjne spośród postępowań „sądowych”; W porównaniu do tradycyjnego postępowania układowego, ten proces jest szybszy. Teoretycznie sąd powinien rozpoznać wniosek o otwarcie takiego postępowania w terminie jednego tygodnia od jego wpłynięcia do sądu. W tym postępowaniu nie sporządza się także spisu inwentarza, a przepisy nie przewidują procedury składania sprzeciwu do spisu wierzytelności.
• Ochrona przed egzekucjami; Przedsiębiorstwo jest chronione przed działaniami egzekucyjnymi wierzycieli. Postępowania egzekucyjne podlegają zawieszeniu, jakkolwiek nie oznacza to uchylenia zajęć dokonanych przez organy egzekucyjne np. na rachunkach bankowych dłużnika. Szerzej o wpływie restrukturyzacji na postępowanie egzekucyjne w kolejnym wpisie.
• Nadzór sądu; Negocjacje z wierzycielami odbywają się w pewnym sensie pod nadzorem sądu, i kończą zgromadzeniem wierzycieli. Osobiście mam wrażenie, że w ramach restrukturyzacyjnego postępowania sądowego wierzyciele są skłonni do większych ustępstw, niż w toku postępowania o zatwierdzenie układu.

Postępowanie układowe.

Postępowanie układowe jest bardziej złożonym i formalnym procesem restrukturyzacyjnym, przeznaczonym dla przedsiębiorstw, które mają poważne problemy finansowe, ale nadal są w stanie wypracować układ z wierzycielami, bez wyjątkowych, ekstraordynaryjnych i czasem drastycznych zmian w strukturze lub sposobie prowadzenia biznesu. Proces ten wymaga większego zaangażowania sądu oraz doradcy restrukturyzacyjnego. Postępowanie to może być prowadzone gdy limit wierzytelności spornych przekracza 15%. Samo postępowanie przez wzgląd na niektóre aspekty formalne, trwa dłużej niż dwa pierwsze opisane. Praktyka pokazuje, że czynnikiem, który znacząco przewleka to postępowanie jest procedura sprzeciwów (art. 91 i nast. Prawa restrukturyzacyjnego) do spisu wierzytelności i kwestionowanie przez wierzycieli kwot ich wierzytelności ustalonych przez nadzorcę sądowego. Poniżej lista cech charakterystycznych tego postępowania, które powinny zostać wzięte pod uwagę, przy podjęciu decyzji o tym jakie postępowanie restrukturyzacyjne wybrać:

• Ochrona przed egzekucjami; Firma jest chroniona przed wszelkimi działaniami egzekucyjnymi wierzycieli przez cały okres trwania postępowania. Tyczy się to rzecz jasna wierzytelności objętych z mocy prawa układem.
• Postępowanie zabezpieczające; do czasu rozpoznania wniosku o otwarcie postępowania układowego, majątek dłużnika może być zabezpieczony, albo przez zawieszenie postępowań egzekucyjnych, uchylenie zajęć na rachunkach bankowych, albo przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego. To ważny aspekt, albowiem w praktyce do dnia otwarcia restrukturyzacji może upłynąć czasami kilka, kilkanaście miesięcy.
• Udział sądu i czas trwania postępowania jako korzyść (?); postepowanie jest postępowaniem sądowym co zwiększa formalizm postępowania. Mogę także powiedzieć, być może dość przewrotnie, że z racji czasu trwania tego postępowania, gdy w ramach struktury przedsiębiorstwa nie zachodzi potrzeba głębokiej sanacji firmy, czas trwania tego postępowania (trzeba się liczyć z minimum kilkunastoma miesiącami i więcej), paradoksalnie może działać na korzyść dłużnika. W tym bowiem okresie dłużnik ma szansę na rozpędzenie przedsiębiorstwa i poprawy jego płynności. Oczywiście nie zapominajmy o konieczności regulowania zobowiązań powstałych po otwarciu postępowania, co zresztą w praktyce jest elementem wspólnym dla wszystkich rodzajów postępowania.

Postępowanie sanacyjne.

Postępowanie sanacyjne jest najgłębszym i najbardziej kompleksowym rodzajem postępowania restrukturyzacyjnego przeznaczonym dla przedsiębiorstw, które są w stanie głębokiego kryzysu finansowego. Na wybór tego postępowania restrukturyzacyjnego zdecydują się dłużnicy w daleko posuniętej niewypłacalności, wymagający bardziej radykalnych działań naprawczych. Proces ten obejmuje nie tylko restrukturyzację zadłużenia, ale także zmiany organizacyjne i operacyjne w przedsiębiorstwie, które mają na celu przywrócenie jego rentowności. W tym postępowaniu powoływany jest zarządca, który obejmuje zarząd majątkiem przedsiębiorstwa, choć sąd może pozostawić zarząd w rękach dłużnika. Także w tym postępowaniu można zabezpieczyć majątek dłużnika przed działaniami pojedynczych wierzycieli, tak aby jednocześnie zachować możliwość operacyjnego działania firmy.  Wymienić można następujące cechy charakterystyczne tego postępowania:

• Kompleksowa i głęboka restrukturyzacja; Ustawa dopuszcza bardzo szeroki wachlarz działań naprawczych-sanacyjnych w firmie. Zaliczamy do nich m.in. możliwość szerokiej redukcji zatrudnienia (braku ochrony pracowników przed wypowiedzeniem umowy o pracę, możliwość wypowiedzenia umów na czas określony etc.), odstąpienia od niekorzystnych umów wzajemnych, podważenia czynności prawnych dłużnika dokonanych ze szkodą dla wierzycieli, ograniczenie wynagrodzenia zarządu, reprezentantów, sprzedaż składników przedsiębiorstwa ze skutkami sprzedaży egzekucyjnej;
• Najpełniejsza ochrona przed egzekucjami; Choć przepisy traktujące o wpływie otwarcia postępowania na postępowania egzekucyjne brzmią bardzo podobnie to jednak istotne są w tym przypadku szczegóły. W przypadku sanacji, najważniejszym dla uczestników postępowania przepisem będzie art. 312 Prawa restrukturyzacyjnego, zgodnie z którym otwarcie postępowania zawiesza egzekucję skierowaną do majątku dłużnika, a nie tylko egzekucję tych wierzytelności, które objęte są z mocy prawa układem. Nacisk więc położono tutaj w pierwszej kolejności na ochronę majątku dłużnika przed wszelkimi postępowania egzekucyjnymi. Można tutaj wymienić m.in. egzekucję z nieruchomości prowadzonej przez wierzyciela hipotecznego, którego wierzytelność mimo tego, że nie będzie objęta układem (choć są wyjątki) nie będzie mogła być egzekwowana po rozpoczęciu sanacji.

Jak wybrać odpowiednie postępowanie restrukturyzacyjne?

Wybór odpowiedniego postępowania restrukturyzacyjnego zależy od wielu czynników, takich jak spełnianie wymogów formalnych (aspekt formalny), ale także stan finansowy przedsiębiorstwa i jak głęboko jest ono niewypłacalne, rodzaj zadłużenia, rodzaj działań naprawczych jakie należy podjąć, liczba wierzycieli itd. (aspekt faktyczny).

Poniżej kilka ważny elementów, które w mojej ocenie należy wziąć pod uwagę przed wyborem właściwego postępowania restrukturyzacyjnego:

Po pierwsze, analiza sytuacji finansowej i dokładna ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Zidentyfikowanie głównych problemów finansowych i operacyjnych. Przeprowadzenie analizy SWOT (mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia).

Po drugie, konsultacja z profesjonalistą - doradcą restrukturyzacyjnym, służbami księgowymi, osobami odpowiadającymi z finanse przedsiębiorstwa. Pozwoli to na omówienie dostępnych opcji i strategii restrukturyzacji, ustalenie poziomu zadłużenia.

Po trzecie, wybór strategii i planu na restrukturyzację. Mam tutaj na myśli ustalenie ścieżki postępowania i kierunku, w którym przedsiębiorca będzie zmierzał (o planie restrukturyzacyjnym jako istotnym elemencie takiej strategii pisałem tutaj). W tym zakresie konieczne będzie określenie celów restrukturyzacji takich jak redukcja zadłużenia, poprawa płynności finansowej czy restrukturyzacja operacyjna i wewnętrzna przedsiębiorstwa. Konsekwencją będzie wybór odpowiedniego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego na podstawie analizy sytuacji i konsultacji z doradcami. Ważne jest w tym zakresie także ustalenie harmonogramu działań oraz odpowiedzialności za poszczególne etapy procesu, monitorowanie postępów oraz dokonywanie niezbędnych korekt w przyjętych założeniach.

Jaki rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego wybrać – podsumowanie.

Restrukturyzacja firmy jest niewątpliwie skomplikowanym procesem, który wymaga dokładnej analizy i przemyślanej strategii. Wybór odpowiedniego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego może znacząco wpłynąć na sukces całego procesu. Nie wyobrażam sobie, aby podjęcie decyzji w tym zakresie było możliwe bez pomocy profesjonalisty, prawnika posiadającego wiedzę z zakresu prawa restrukturyzacyjnego. Doradca restrukturyzacyjny będzie tutaj najlepszym oczywiście wyborem.

Wybór odpowiedniego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego może pomóc przedsiębiorstwu nie tylko w wyjściu z kryzysu, pozostaniu na rynku, ale także w ujęciu długoterminowym - w rozwoju czy zwiększeniu konkurencyjności na rynku.

Jeśli potrzebujesz dodatkowych informacji lub masz pytania, zapraszam do kontaktu z doradcą restrukturyzacyjnym.

Szukasz doradcy restrukturyzacyjnego? Szukasz pomocy prawnej i rozważasz postępowanie restrukturyzacyjne? Restrukturyzacja to realna droga do zachowania majątku firmy i wyjścia z finansowych tarapatów. Kancelaria restrukturyzacyjna Katowice.