Spis wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Spis wierzytelności jest jednym z kilku podstawowych oraz jednym z kluczowych dokumentów sporządzanych w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Spis wierzytelności sporządza nadzorca układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu, nadzorca sądowy w przyśpieszonym postępowaniu układowym oraz w postępowaniu układowym, a także zarządca w postępowaniu sanacyjnym. Spis sporządza się na podstawie danych dostarczonych przez dłużnika. Zgodnie z art. 84 prawa restrukturyzacyjnego, podstawą jego sporządzenia są księgi rachunkowe, inne dokumenty dłużnika, wpisy w księgach wieczystych oraz innych rejestrach. Generalnie więc spis wierzytelności sporządzany jest bez udziału wierzycieli i ich stanowiska w zakresie przysługujących im wierzytelności, o czym jednak szczegółowo niżej.

Spis treści

• Spis wierzytelności w restrukturyzacji i jego funkcje.
• Spis wierzytelności w restrukturyzacji a lista wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.
• Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym – czy jest niezbędne?

Spis wierzytelności w restrukturyzacji i jego funkcje.

Po pierwsze spis wierzytelności wyznacza krąg uczestników postępowania tj. wierzycieli, którzy będą mogli w postępowaniu restrukturyzacyjnym aktywnie brać udział, a przede wszystkim będą uprawnieni do głosowania nad układem. Wierzyciel, którego wierzytelność nie została objęta spisem wierzytelności ma prawo złożyć sprzeciw co do pominięcia jego wierzytelności w spisie (takiego prawa wierzyciel został jednak pozbawiony w postępowaniu układowym przyśpieszonym). Jeśli wierzyciel nie złoży sprzeciwu lub też zostanie uwzględniony sprzeciw innego wierzyciela co do umieszczenia danego wierzyciela w spisie wierzytelności to wierzyciel utraci uprawnienia uczestnika postępowania – w szczególności chodzi tutaj właśnie o możliwość głosowania. Na marginesie trzeba tylko wspomnieć, że umieszczenie danego wierzyciela w spisie może oprotestować także dłużnik składając sprzeciw we własnym imieniu. Warunkiem jego dopuszczalności jest jednak to by dłużnik ten, uprzednio oświadczył się, że danej wierzytelności nie uznaje.

Po drugie spis wierzytelności określa siłę głosu wierzyciela. Trzeba pamiętać bowiem, że wierzyciele głosują nad propozycjami układowymi dłużnika właśnie wysokością swojej wierzytelności. Innymi słowy im większa wierzytelność, tym większa siła głosu i możliwość wpływu na losy układu.

Po trzecie spis wierzytelności obejmuje wierzycieli osobistych dłużnika i nie obejmuje wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo na składnikach majątku wierzyciela (np. hipoteka). Jednakże tacy wierzyciele będą musieli się w spisie znaleźć jeśli wyrażą zgodę na objęcie swoich wierzytelności układem, a więc zrezygnują z możliwości dochodzenia swojej wierzytelności z zabezpieczonego przedmiotu. Ponadto na spisie powinien znaleźć się wierzyciel zabezpieczony rzeczowo, który ma co prawda zabezpieczenie, ale nie pokrywa ono w całości wierzytelności. W tym ostatnim przypadku wierzyciel znajdzie się na spisie co do kwoty przewyższającej wartość zabezpieczenia.

Po czwarte w skład danej wierzytelności ujętej na spisie wierzytelności wchodzi należność główna oraz należności uboczne (odsetki za opóźnienie, umowne, kapitałowe) naliczone do dnia poprzedzającego otwarcie postępowania. Warto o tym pamiętać, bowiem nagminnie odsetki liczone są przez uczestników postępowania na dzień otwarcia postępowania (lub dzień układowy w postępowaniu o zatwierdzenie układu), zamiast właśnie na dzień poprzedzający otwarcie postępowania.

Po piąte wierzytelność za dany okres rozliczeniowy jaki płaci dłużnik np. czynsz, leasing operacyjny, podatek VAT, składki na ubezpieczenia społeczne jest dzielona proporcjonalnie na dwie części. Pierwsza część wierzytelności za dany okres jest ujmowana na spisie wierzytelności, drugą część wierzytelności (np. część czynszu lub podatku VAT) dłużnik powinien opłacić w terminie. W tym przypadku zatem dłużnik dzieli wierzytelność przez ilość dni w miesiącu, a wynik dzielenia mnoży przez ilość dni przypadających przed otwarciem postępowania (przed dniem układowym) i tę cześć ujmuje na spisie. Wynik zaś ww. dzielenia pomnożony przez ilość dni od dnia otwarcia postępowania (wraz z tym dniem) do dnia zakończenia okresu rozliczeniowego pozwoli ustalić jaką część wierzytelności dłużnik musi zapłacić w terminach umownych np. rata leasingowa, lub ustawowych np. podatek VAT.

Po szóste niezależnie od ujęcia na spisie wierzytelności układ będzie wiązał wierzycieli jeżeli są oni ipso iure objęci układem. Wynika to bowiem wprost z art. 166 Prawa restrukturyzacyjnego, zgodnie z którym: „Układ wiąże wierzycieli, których wierzytelności według ustawy są objęte układem, chociażby nie zostały umieszczone w spisie wierzytelności.”. Praktyczny wymiar tego przepisu wytłumaczę jednak w innym wpisie.

Spis wierzytelności w restrukturyzacji a lista wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.

Lista wierzytelności sporządzana jest natomiast w postępowaniu upadłościowym przez syndyka, na podstawie zgłoszeń wierzytelności przesłanych do syndyka przez wierzycieli. Jest to element, który zasadniczo odróżnia spis wierzytelności w restrukturyzacji i listę wierzytelności w upadłości. Mimo zatem w pewnych aspektach podobnych funkcji obu tych dokumentów, warto pojęcia spisu oraz listy rozróżniać.

Nie jest to materia na ten wpis, więc po krótce tylko wyjaśnię, że termin na zgłoszenie swojej wierzytelności w upadłości wynosi 30 dni i jest on określony w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Syndyk zaś, ma 2 miesiące na sporządzenie listy wierzytelności. Syndyk uzupełni listę wierzytelności jeśli dokonano zgłoszenia po wskazanym terminie, ale dokonane do tej chwili przez niego czynności w postępowaniu upadłościowym zachowują moc. Co do zasady także, wierzyciel, który zgłosił wierzytelność po upływie terminu wyznaczonego do zgłaszania wierzytelności, ponosi zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego wynikłe z tego zgłoszenia, nawet jeżeli opóźnienie powstało bez jego winy, w wysokości stanowiącej równowartość 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym – czy jest niezbędne?

W postępowaniu restrukturyzacyjnym wierzyciele nie zgłaszają swoich wierzytelności, tak jak w postępowaniu upadłościowym. Warto to podkreślić, ponieważ często możemy się z takim postępowaniem spotkać i dotyczy to nawet dużych wierzycieli, w tym Banków. Oczywiście zgłoszenie wierzytelności może być pomocnym narzędziem dla nadzorcy bądź zarządcy przy przygotowywaniu spisu, ale nie może być traktowane jako czynnik decydujący. Praktyka pokazuje także, że niejednokrotnie nadzorca (zarządca) zwraca się z własnej inicjatywy do wierzyciela, celem potwierdzenia wysokości przysługującej mu wierzytelności – najczęściej w przypadku gdy brak jest pewności co do prawidłowości dokumentacji dostarczonej przez restrukturyzowanego dłużnika.

Przepisy zatem zerwały z obowiązującą dotychczas zasadą, że wierzyciel, który chce uczestniczyć w postępowaniu restrukturyzacyjnym musi swoją wierzytelność zgłosić. Odpowiadając więc na pytanie czy wierzyciel zgłasza swoją wierzytelność w postępowaniu restrukturyzacyjnym trzeba zdecydowanie odpowiedzieć, że takiej konieczności i potrzeby nie ma. Wierzyciel nie musi zgłaszać wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Ustawodawca nie wprowadził mechanizmu zgłoszeń obowiązującego w postępowaniu upadłościowym, aby postępowanie przyśpieszyć oraz by postępowanie nie grzęzło już na początkowym jego etapie.

Aby jednak zapewnić wierzycielom poszanowanie ich praw w ustawie obowiązuje wspomniany wyżej mechanizm sprzeciwu co do pominięcia wierzyciela w spisie, lub ujęcia jej w innej wysokości niż rzeczywista (w postępowaniu układowym i sanacyjnym). Ryzyko naruszenia prawa jest tutaj relatywnie niewielkie, tym bardziej że dłużnik dostarczając doradcy restrukturyzacyjnemu (nadzorcy lub zarządcy) informacji oraz dokumentów będących podstawą sporządzenia spisu, czyni to pod rygorem odpowiedzialności karnej za dostarczanie nieprawdziwych informacji lub ich zatajenie (art. 36 ust. 3 ustawy prawo restrukturyzacyjne).

Szukasz doradcy restrukturyzacyjnego? Szukasz pomocy prawnej i rozważasz postępowanie restrukturyzacyjne? Restrukturyzacja to realna droga do zachowania majątku firmy i wyjścia z finansowych tarapatów. Kancelaria restrukturyzacyjna Katowice.