Restrukturyzacja to proces mający na celu poprawę kondycji finansowej przedsiębiorstwa, które mierzy się z trudnościami ekonomicznymi. Postępowanie egzekucyjne z kolei to procedura przymusowego dochodzenia należności przez wierzyciela od dłużnika. Nie ulega kwestii, że jednym z powodów, dla których przedsiębiorcy decydują się na restrukturyzację jest możliwość jej zawieszenia w związku z zainicjowaniem restrukturyzacji. W tym artykule przyjrzymy się, jaki jest wpływ restrukturyzacji na postępowania egzekucyjne oraz jakie są prawa i obowiązki dłużnika w czasie restrukturyzacji.
Spis treści
- Restrukturyzacja a egzekucja w ogólności.
- Najważniejsze przepisy, które należy wziąć pod uwagę badając wpływ restrukturyzacji na postępowania egzekucyjne.
- Postępowanie restrukturyzacyjne a egzekucja – podsumowanie.
Restrukturyzacja a egzekucja w ogólności.
Zatem jedną cech postępowania restrukturyzacyjnego jest jego istotny wpływ na egzekucję prowadzoną w stosunku do dłużnika. Dotyczy to oczywiście wszelkiej egzekucji – cywilnej i administracyjnej. Musimy jednak pamiętać, że wpływ ten będzie inny w zależności od rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego. Konsekwencje te będą odmienne bowiem w zależności od tego czy przedsiębiorca zdecyduje się na postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU), Przyśpieszone postępowanie układowe (PPU), postępowanie układowe (PU), albo postępowania sanacyjne (PS).
Skutkiem zainicjowania restrukturyzacji jest zawsze zawieszenie egzekucji. Już teraz muszę wspomnieć, że zawieszenie egzekucji nie oznacza, że z dłużnika zostaną zdjęte wszystkie ograniczenia z jakimi wiązało się postępowanie egzekucyjne- niestety tak nie jest. Wynika to tego, że zawieszenie egzekucji nie oznacza uchylenia dokonanych zajęć, czyli nie uchyla dokonanych czynności egzekucyjnych (np. zajęcia rachunku bankowego przez komornika, czy organ egzekucji administracyjnej). Rzecz jasna w ramach postępowania istnieją możliwości uchylenia takich zajęć, a praktyka pokazuję, że dłużnicy często z tych możliwości korzystają, zwłaszcza gdy jest to niezbędne dla prowadzenia działalności operacyjnej firmy. Sama ustawa dostarcza tutaj podstawy do takiego uchylenia przez sędziego-komisarza. Argumentacja natomiast, która ma przekonać Sędziego do uchylenia zajęć to już płaszczyzna do wykazania się przez doradcę restrukturyzacyjnego i dłużnika. Podstawy do uchylenia zajęć/czynności egzekucyjnych znajdziemy także w innych ustawach (przykładowo – ustawa o postępowaniu egzekucyjnych w administracji), ale to już pozostawię na kolejny wpis.
Najważniejsze przepisy, które należy wziąć pod uwagę badając wpływ restrukturyzacji na postępowania egzekucyjne.
Przepisy regulujące wpływ postępowania restrukturyzacyjnego na postępowania egzekucyjne znajdziemy w różnych częściach ustawy. Skutki restrukturyzacji w tym zakresie nie są jednorodne dla każdego z postępowań. Już teraz można powiedzieć, że najszerszą ochronę przeciwegzekucyjną dają – można powiedzieć – dwa skrajne postępowania restrukturyzacyjne tj. postępowanie o zatwierdzenie układu oraz postepowanie sanacyjne.
Dowiedz się więcej » postępowanie o zatwierdzenie układu krok po kroku.
Postępowanie o zatwierdzenie układu jest postępowaniem najszybszym i postępowaniem, które przedsiębiorcy wybierają dzisiaj najczęściej. Wpływ postępowania o zatwierdzenie układu na postępowanie egzekucyjne reguluje przepis art. 226e Prawa restrukturyzacyjnego. Przepis ten w tym zakresie odwołuje się do innego przepisu umiejscowionego w dziale IV ustawy, który reguluje z kolei postępowanie sanacyjne, a mianowicie art. 312 Prawa restrukturyzacyjnego.
Art. 312 ust. 1 i 4 postępowania restrukturyzacyjnego:
(1). Postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej wszczęte przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania. Na wniosek dłużnika lub zarządcy sędzia-komisarz postanowieniem stwierdza zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Postanowienie doręcza się również organowi egzekucyjnemu
(4). Skierowanie egzekucji do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia na tym majątku jest niedopuszczalne po dniu otwarcia postępowania sanacyjnego.
Dlaczego właśnie oba postępowania tj. postępowanie o zatwierdzenie układu i postępowanie sanacyjne dają najszerszą ochronę przed egzekucją? Dlatego, że w przypadku zainicjowania tych postępowań nie można prowadzić egzekucji skierowanej do majątku przedsiębiorcy. Jednym słowem nie można prowadzić żadnej egzekucji (poza wyjątkami dotyczącymi alimentów, rent z tytułu odszkodowań itd. – art. 313 ust. 5 ustawy) w stosunku do dłużnika. Podkreślić zatem należy, że po zainicjowaniu postępowania niedopuszczalne będzie prowadzenie egzekucji ani wierzytelności wyłączonych z układu, ani też wierzytelności powstałych po otwarciu postępowania.
W przypadku zaś przyśpieszonego postępowania układowego i postępowania układowego istotne z punktu widzenia interesującego nas problemu są przepisy art. 259 i 278 Prawa restrukturyzacyjnego. Ten pierwszy dotyczy przyśpieszonego postępowania układowego, ten drugi zaś postępowania układowego.
Dowiedz się więcej » jaki rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego wybrać.
Postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem, wszczęte przed dniem otwarcia tych postępowań, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania. Wszczęcie natomiast nowej egzekucji oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia wynikającego z wierzytelności objętej z mocy prawa układem jest niedopuszczalne po dniu otwarcia przyspieszonego postępowania układowego.
Trzeba więc szybko przypomnieć jakie wierzytelności objęte są układem – czyli dla jasności wierzytelności, które mogą być restrukturyzowane w ramach wszystkich postępowań. Ich wyliczenie znajdziemy w art. 150 Prawa restrukturyzacyjnego i są to:
- wierzytelności osobiste powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej;
- odsetki za okres od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego;
- wierzytelności zależne od warunku, jeżeli warunek ziścił się w czasie wykonywania układu
- wierzytelności wobec dłużnika wynikające z umowy wzajemnej, która nie została wykonana w całości lub części przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, o ile świadczenie drugiej strony jest świadczeniem podzielnym i tylko w zakresie, w jakim druga strona spełniła świadczenie przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego i nie otrzymała świadczenia wzajemnego.
Dodatkowo, objęte układem (czyli mogą być przedmiotem restrukturyzacji) będą wierzytelności zabezpieczone na majątku dłużnika np. hipoteką, pod warunkiem, że:
- propozycje układowe przewidują pełne zaspokojenie wierzyciela;
- propozycje układowe przewidują zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia (art. 151 ust. 2a Prawa restrukturyzacyjnego).
Oznacza to, że postępowania egzekucyjne dotyczące tzw. wierzytelności pozaukładowych mogą się toczyć bez przeszkód również po otwarciu PPU lub PU.
Jak więc widać, przepisy prawa restrukturyzacyjnego różnicują wpływ restrukturyzacji na egzekucję, w zależności do wybranego reżimu postępowania. Niewątpliwie będzie to mieć znaczenie dla wyboru odpowiedniego postępowania restrukturyzacyjnego przez dłużnika.
259 Prawa restrukturyzacyjnego (analogicznie – art. 278 PU):
(1). Postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem, wszczęte przed dniem otwarcia przyspieszonego postępowania układowego, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania. Na wniosek dłużnika lub nadzorcy sądowego sędzia-komisarz postanowieniem stwierdza zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Postanowienie doręcza się również organowi egzekucyjnemu.
(3). Wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia wynikającego z wierzytelności objętej z mocy prawa układem jest niedopuszczalne po dniu otwarcia przyspieszonego postępowania układowego.
Postępowanie restrukturyzacyjne a egzekucja – podsumowanie.
Odpowiadając zatem na pytanie jaki jest wpływ restrukturyzacji na postępowania egzekucyjne, pamiętajmy, że postępowanie restrukturyzacyjne daje przedsiębiorcom szeroki wachlarz korzyści, a jedną z nich jest właśnie ochrona przed egzekucją. Czasami ochrona ta jest mniejsza, a czasami większa w zależności od rodzaju uruchomionego postępowania. Najpełniejszą ochronę przeciwegzekucyjną dają dłużnikowi postępowanie o zatwierdzenie układu oraz postępowanie sanacyjne, ponieważ niedopuszczalne jest skierowanie do majątku dłużnika jakiegokolwiek postępowania egzekucyjnego oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia, niezależnie od tego, czy postępowania egzekucyjne lub zabezpieczające dotyczy wierzytelności objętej z mocy prawa układem czy też wierzytelności, która układem nie jest objęte. W każdym wypadku, wszczęta egzekucja po otwarciu postępowania powinna zostać umorzona na podstawie art. 824 § 1 pkt 2 k.p.c. (egzekucja z uwagi na osobę dłużnika jest niedopuszczalna).
Jeśli natomiast chodzi o zawieszenie już trwających postepowań to następuje ono z mocy prawa – ex lege. Zawieszenie postępowań dotyczy postępowań egzekucyjnych sądowych i administracyjnych (por. Komentarz do art. 259 [w:] R. Adamus, Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Legalis, 2015, wyd. 1, nb 2) i odnosi się do egzekucji świadczeń pieniężnych i niepieniężnych (Komentarz do art. 259 [w:] S. Gurgul Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Legalis 2016, wyd. 1, pkt 1).
Pamiętajmy, że zawieszenie egzekucji nie równa się uchyleniu czynności egzekucyjnych. W tym zakresie furtką będą pozostałe regulacje ustawy prawo restrukturyzacyjne, czy innych ustawach normujących egzekucję. Praktyka pokazuje, że po zainicjowaniu postępowania z pomocą doradcy restrukturyzacyjnego do uchylenia zajęć faktycznie dochodzi, gdy jest to niezbędne dla prowadzenia postępowania i osiągnięcia jego celu. Celem zaś jest nie tylko zawarcie układu, ale też zachowanie przedsiębiorstwa na rynku przy uwzględnieniu słusznych praw wierzycieli.
Potrzebujesz pomocy doradcy restrukturyzacyjnego?
Jeśli szukasz pomocy prawnej i rozważasz postępowanie restrukturyzacyjne, skontaktuj się z naszą kancelarią. Restrukturyzacja to realna droga do zachowania majątku firmy i wyjścia z finansowych tarapatów. Nasza kancelaria oferuje kompleksowe wsparcie w procesach restrukturyzacyjnych.